Nükleer Kıyamet: Atom Bombası

ATOM BOMBASININ KISA TARİHİ

1939
1939 yılı, atom fiziği için bir atılımı gördü. Sürgün Yahudi fizikçi Lise Meitner, Hahn ve Strassman’ın Berlin’de yapmış oldukları, ama atomu bölmüş olduklarını fark etmedikleri deneyin imalarını kavradı.
Haberler, Nazi rejiminden kaçan diğer Yahudi bilimcilerin sığınma istediği Amerika Birleşik Devletleri’nde hareketlilik kıvılcımı saçtı. Mart’ta Macar Leo Szilard, içinde parçalanan bir atomun bir diğerinin parçalanmasına neden olduğu zincirleme bir reaksiyonun mümkün olduğunu deneysel olarak gösterdi. Ağustosta bilimciler liderleri olarak Einstein ile birlikte, Franklin D. Roosevelt’e yazarak onu, Hitler’in atom bombası yapabileceğine dair uyardılar.

1941
Mart 1940’ta Albert Einstein, atom bombasının mümkün olabilirliği hakkında Başkan Roosevelt’e bir daha yazdı. Amerikan Savunma Dairesi o zaman, hiçbir askeri adamın inanmadığı süper silahın geliştirilmesi için 6 bin Dolar yatırdı.
Mart 1941’de Kaliforniya’da bir grup fizikçi, uranyumu platunyuma dönüştürmeyi başardı. Yarım mikrogram ürettiklerinde, onu yavaş nötronlarla bombardımana tabi tutmaya başladılar ve parçalanabildiğini gördüler. Bir İngiliz-Amerikan ekibi oluşturuldu ve 6 Aralık 1941’de, Pearl Harbor’un bombalanmasından önceki gün Birleşik Devletler, atom bombasına dönmeye karar verdi.

“Fermi ile tokalaştım ve bu günün insanoğlunun tarihine en karanlık gün olarak geçeceğini düşündüğümü söyledim.”

1942
Ağustos 1942’de Almanya yayılmasının en üst noktasındaydı, Birleşik Devletler’de Manhattan Projesi’nin ilk adım atıldı. Westinghouse, 3 ton saf uranyum teslim etti. Enrico Fermi ve Leo Szilard, bir reaktör inşa etmeye başladılar. 2 Aralık 1942, saat sabah 3.30’da reaktör ilk zincirleme reaksiyonu becerdi. Szilard: “Fermi ile tokalaştım ve bu günün insanoğlunun tarihine en karanlık gün olarak geçeceğini düşündüğümü söyledim.”
Yine de Szilard ve meslektaşları, Hitler’in bilim adamlarının hedefe kendilerinden önce varabilecekleri korkusuyla, çalışmaya devam ettiler. Ama Almanya’nın kırılması yaklaştı ve Hitler’in süper silaha sahip olmadığı çok açık olarak anlaşıldı. Durum değişmişti. Szilard, eğer bombasını kullanırsa gelecekteki karşılıklı dehşet konusunda Roosevelt’e yazarak onu uyardı. Roosevelt, mektup kendisine ulaşamadan bir gün önce öldü.

1945
Roosevelt’in varisi Harry Truman, bilim adamlarının uyarılarını dikkate almadı. Almanya yenildi. Dışişleri Bakanı Byrnes’in, Szilard’a söylediği gibi; atom bombası Japonya ile olan savaşa son verecek ve “Rusya üzerinde derin etki bırakacaktı”.
Ama Şikago bilim adamları direndiler. 11 Haziran 1945’te atom bombasının kullanılmasına güçlü bir şekilde karşı çıkan Franck Grup Raporu çıktı: “Birleşik Devletler, insanoğlu üzerinde ayrımsız yıkımın bu yeni silahını ilk piyasaya çıkaracak olursa, dünya çapındaki kamuoyu desteğini kurban edecek, silahlanma yarışını hızlandıracak, böyle silahların gelecekte kontrolü üzerine bir uluslararası anlaşmaya ulaşma imkanına karşı ön yargılı yaklaşımı doğuracaktı.”
Truman, bombanın nasıl kullanılacağı sorununu Savunma Bakanı Stimson başkanlığındaki bir komiteye devretti. Komite, Japonların uyarılmaması ve saldırının sivil bölgelere karşı değil, ama “büyük miktarda işçi çalıştıran ve yakın etrafındaki işçi evleriyle, hayati önemdeki savaş sahalarının” hedef alması gerektiğini önerdi.
Öneri kendi kendisiyle çelişkiliydi, çünkü meskun bir bölge, sivil bölgesi olarak tanımlanır ve gerçekçi değildi, çünkü bombanın etkileri şehrin saptanacak parçasıyla sınırlandırılamazdı. Gerçekte ise hedefin merkezi, şehrin sivil göbeğiydi.

17 Temmuz’da ilk atom bombası denemesi New Meksiko’da yapıldı. Atom bombasını mümkün hale getirmiş olan Leo Szilard ve diğer 69 bilim adamı, sonraki gün Truman’a gönderdikleri dilekçede, karşıt uyarılmadan atom bombasının kullanılmamasını istediler. Askerler, mektupla ilgilendi ve Truman’a asla ulaşmadı.

26 Temmuz’da, Birleşik Devletler ve Büyük Britanya’nın eğer koşulsuz teslim olmazsa Japonya’yı “derhal ve tam yıkım”la tehdit ettikleri Potsdam Deklarasyonu çıktı. İmparatorun rolü ve atom silahı üzerine hiçbir şey söylenmiyordu.

28 Temmuz’da beklendiği gibi Japonlar, Müttefiklerin muhtırasını reddetti, ama aynı zamanda son birkaç aydır, müzakere masasına oturmak için Müttefiklere ulaşma meyvesiz girişimleri devam ediyordu.